Krzysztof Urbaniak
Kraków 2013
ISBN: 978-83-7643-109-
objętość: 122 strony
materiał promocyjny

Publikacja finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

I. Północnoniemiecki kontekst organologiczny

1. Linia niderlandzka
2. Linia pochodzenia środkowoniemieckiego
3. Pruskie odgałęzienie linii północnoniemieckiej
4. Arp Schnitger w kontekście wcześniejszych organmistrzów północnoniemieckich
5. Wiek XVIII
6. Strój średniotonowy
7. Techniki kompozytorskie – registracja – konstrukcja i brzmienie organów

II. Registacja

1. Registracje proweniencji niderlandzkiej
2. Registracje prawdopodobnie rdzennie północnoniemieckie oraz wskazówki Michaela Praetoriusa
3. Registracje opisywane przez Johanna Matthesona oraz inne związane z organami z kręgu Fritzsche/Stellwagen
4. Registracje zachowane w źródłach pruskich
5. Analogie i różnice między wybranymi registracjami północno- i środkowoniemieckimi

Zakończenie

Bibliografia

Indeks osób

Indeks nazw geograficznych

Indeks nazw rejestrów

Fragment wstępu:

„(…) W pracy niniejszej zebrałem moim zdaniem najważniejsze informacje dotyczące północnoniemieckich organów, ich klasyfikacji, konstrukcji i aspektów brzmieniowych, które powiązałem z historycznymi przekazami traktującymi o sztuce registracji na tych instrumentach. Z perspektywy wykonawczej szczególnie istotne są wskazówki rejestracyjne, z naszego współczesnego, postromantycznego punktu widzenia często niekonwencjonalne.”

red. Marta Szoka, Tomasz Majewski
Łódź 2014
wydanie I
ISBN: 978-83-60929-42-1
objętość: 252 strony
cena: 40 zł

Sfinansowano z pomocą Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

 
ZAWARTOŚĆ

WSTĘP

ZEITPUNKT 1913

• ALICJA JARZĘBSKA – Rola i znaczenie Święta wiosny Igora Strawińskiego w kulturze XX i XXI wieku
• MARCIN TRZĘSIOK – Zapiski na marginesach Święta wiosny – Trzy liryki japońskie Igora Strawińskiego
• EWA KOWALSKA-ZAJĄC – Fünf Stücke für Orchester op. 10 Antona Weberna – rewolucyjny wymiar twórczej ewolucji
• RYSZARD DANIEL GOLIANEK – Biblia, Veronese, la belle époque: Josephslegende Richarda Straussa I estetyka dzieła spóźnionego
• MAŁGORZATA JANICKA-SŁYSZ – W poetyce ekspresjonizmu: Hagith Karola Szymanowskiego
• JOLANTA SZULAKOWSKA-KULAWIK – Zeitpunkt 1913 w alegorycznej restytucji Alberta Roussela – Le Festin d’araignée
• KAMILA STĘPIEŃ-KUTERA – Muzyka w ruchu. Jeux Claude’a Debussy’ego
• MARTA SZOKA – Paryż 1913 – rok tangomanii

WIOSNA MODERNIZMU EUROPEJSKIEGO

• ANNA KULIGOWSKA-KORZENIEWSKA – Niech wiecznie trwa święta wiosna!
• JOANNA SZYMAJDA – Wokół mitologii Święta wiosny – Niżyński, Béjart, Gat
• MAŁGORZATA LEYKO – Frühlingsopfer Piny Bausch – święto ziemi
• JACEK SZERSZENOWICZ – Święto wiosny jako fenomen twórczości wizjonerskiej
• TOMASZ MAJEWSKI – Niebezpieczne związki. Strawiński i przemysł filmowy w Hollywood
• DARIUSZ LEŚNIKOWSKI – Święto wiosny Katarzyny Kozyry (wideo-instalacja 1999-2002)
• BOGDAN BANASIAK – Georges Bataille – człowiek jako nadmiar energii

SPIS PRZYKŁADÓW NUTOWYCH

SPIS ILUSTRACJI

SUMMARY

INDEKS NAZWISK

FRAGMENT WSTĘPU

 
Nigdy dość dyskusji i refleksji odnoszących się do znaczących dzieł i szczególnie ważnych postaw estetycznych, stanowiących jakiś zasadniczy przełom czy powodujących gruntowną przemianę w myśleniu o sztuce i świadomości społecznej. W stulecie premiery Święta wiosny – baletu z muzyką Igora Strawińskiego i choreografią Wacława Niżyńskiego – w maju 2013 roku pracownicy naukowi Katedry Teorii Muzyki Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi oraz Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego, we współpracy z warszawskim Instytutem Muzyki i Tańca i zaproszonymi przedstawicielami innych uczelni, podjęli wspólny namysł nad oddziaływaniem tego dzieła na sztukę i kulturę minionego wieku. Uczestnicy projektu reprezentowali różne dyscypliny i metodologie badawcze, co umożliwiło spojrzenie na ikoniczne już dziś Święto wiosny z odmiennych perspektyw naukowych i czasowych, a także dostrzeżenie wielowymiarowego sensu utworu i możliwości jego odczytywania w zmiennych kontekstach kulturowo-estetycznych.

Na niniejszą książkę złożyły się teksty, których podstawą były refleksje zaprezentowane podczas wspólnego spotkania i dyskusji. Ich układ podporządkowany został dwóm zasadniczym perspektywom.
W części pierwszej – ZEITPUNKT 1913 – zamieszczone zostały artykuły o tematyce muzykologicznej, których autorzy – wychodząc od omówienia aspektu muzycznego Święta wiosny Strawińskiego – podejmują studia nad kompozycjami muzycznymi powstałymi w tym samym czasie,  szkicują więc swoisty pejzaż muzyczny roku 1913 i proponują „punktową”  rekonstrukcję owego ciekawego momentu w historii muzyki.
Na drugą część książki – WIOSNA MODERNIZMU EUROPEJSKIEGO – złożyły się teksty o charakterze kulturoznawczym – z zakresu teatrologii, historii sztuki, filmoznawstwa, estetyki i filozofii – w których balet Strawińskiego / Niżyńskiego jest potraktowany jako źródło inspiracji dla twórców szeroko rozumianego modernizmu, sięgającego w nasze stulecie.

Małgorzata Komorowska
Łódź 2014
wydanie I
ISBN: 978-83-60929-41-4
Redakcja: Danuta Borzęcka (PWM)
objętość: 268 stron
cena: 40 zł

ZAWARTOŚĆ

Od Autorki

I. MEANDRY MUZYCZNEGO LOSU

• Rozdział 1. Wszystko przez Panufnika
• Rozdział 2. Muzyka dla króla
• Rozdział 3. Borys Godunow i inne opery
• Rozdział 4. La grande bacchetta, il Grande Semkow
• Rozdział 5. W Ameryce
  Jerzy Semkow Postludia
  Szkic do portretu niechcianego przez artystę

II. CHARYZMATYCZNY MISTRZ BATUTY

1. Orkiestra
2. Repertuar
3. Interpretacja
4. Cechy kunsztu dyrygenckiego Jerzego Semkowa

Zamiast kroniki

Spis ilustracji

Indeks nazwisk i tytułów

Aneks

Summary

FRAGMENT WSTĘPU

[…] To  wyjątkowo bujne życie artystyczne Jerzego Semkowa pozostawało właściwie nieznane. Stąd zrodziła się potrzeba książki dającej szerszy obraz dokonań wielkiego dyrygenta.  Książka, daleka od  formuły pełnej biografii artystycznej, przedstawia najważniejsze etapy muzycznej drogi Jerzego Semkowa: działalność w Danii, we Włoszech i w Ameryce oraz doświadczenia nabyte w Rosji i  operowe pasje. Zawiera też próbę charakterystyki jego dyrygenckiego kunsztu. Czytelnik znajdzie tu również wspomnienia i wypowiedzi artysty. Pochodzą one z rozmów z Autorką, z jego słów cytowanych w artykułach o nim i w recenzjach z jego koncertów różnych autorów, z jego własnych (nielicznych) publikowanych tekstów i takich, które przygotował specjalnie dla tej książki oraz z publikowanych z nim wywiadów.

red. Małgorzata Grajter, Marek Nahajowski
 
Łódź 2014
wydanie II
ISBN: 978-83-60929-43-8
objętość: 332 strony
 
cena: 45 zł

ZAWARTOŚĆ

 
Wstęp

I. Documenta

• IRENA BIEŃKOWSKA
  Joseph Kohaut (1734-1777) – w poszukiwaniu stylu i… sponsora
• DARIUSZ SMOLAREK
  Muzyka instrumentalna w polskich osiemnastowiecznych klasztorach sióstr benedyktynek
• REMIGIUSZ POŚPIECH
  Rola śpiewów chorałowych w XVIII-wiecznych celebracjach liturgicznych na przykładzie środowisk klasztornych w Polsce

II. Theoria

• MAŁGORZATA GRAJTER
  Jak umiejętnie połączyć poezję z muzyką? Aspekt strukturalny związków słowno-muzycznych w niemieckiej teorii muzyki w XVIII wieku
• BEATA STRÓŻYŃSKA
  Teoria symfonii w świetle niemieckojęzycznego piśmiennictwa muzycznego z XVIII wieku

III. Ars Compositoria

• KONRAD WIŚNIEWSKI
  Co to jest Galanterieare?
• ANNA RYSZKA-KOMARNICKA
  O kompozytorskich inventio, dispositio i decoratio w arii Judyty Parto inerme, e non pavento z oratorium La Betulia Liberata Pietra Metastasia w wybranych opracowaniach z lat 1734-1781
• RYSZARD DANIEL GOLIANEK
  Wątek Lodoiski w twórczości operowei końca XVIII wieku: sentymentalizm i romantyzm

IV. Practica

• MAREK NAHAJOWSKI
  Między barokiem a klasycyzmem. Uwagi na temat artykulacji w grze na instrumentach dętych w XVIII wieku
• MAGDALENA PILCH
  Wibracja w świetle historycznych szkół fletowych – świadomie wykonywany ozdobnik, wyraz emocji czy mechaniczna maniera?
• TOMASZ DOBRZAŃSKI
  Powstanie klarnetu klasycznego – w poszukiwaniu źródeł ewolucji instrumentu
• MIKOŁAJ RYKOWSKI
  Muzyczne uniwersum brzmieniowe według Valentina Roesera – autora Essai d’instruction (Paris 1764)
• MAREK TOPOROWSKI
  Strój mezotoniczny jako narzędzie analizy stylistyki utworów Johanna Sebastiana Bacha

Program konferencji
Summary

FRAGMENT WSTĘPU

Wiek XVIII często bywa określany jako moment narodzin współczesnej kultury. To właśnie na ten okres przypadł intensywny rozwój nauk przyrodniczych, medycyny, nowych idei społecznych czy upowszechniania wiedzy. Gwałtowne i krwawe konflikty religijne, charakterystyczne dla XVI i pierwszej połowy XVII wieku, uległy wyciszeniu, zaś rozkwit miast spowodował wzrost kulturalnych aspiracji średnich warstw społeczeństwa i zapotrzebowania na obcowanie ze sztuką w różnych jej przejawach. Zaowocowało to nie tylko rozwojem publicznego życia koncertowego, ale także muzykowania amatorskiego. […]
Najważniejszą ideą niniejszej publikacji było ukazanie muzyki XVIII wieku z wielu perspektyw, a w szczególności podkreślenie związków miedzy teorią, estetyką i praktyką wykonawczą. Jak wiadomo, wielu ówczesnych muzyków i kompozytorów nie stroniło od refleksji teoretycznej, a wybitni teoretycy (często będący jednocześnie praktykami) chętnie wypowiadali się w sprawach dotyczących techniki śpiewu albo fru na instrumentach. Z tego powodu w niniejszym tomie zostały ujęte artykuły nie tylko muzykologów i teoretyków, lecz również wybitnych instrumentalistów, będących specjalistami w dziedzinie historycznego wykonawstwa muzyki dawnej. W miarę możliwości pragnęliśmy skupić się jednak na mniej znanych przejawach XVIII-wiecznej twórczości kompozytorskiej, jedynie sporadycznie odnosząc się do dokonań „wielkiej piątki” – Johanna Sebastiana Bacha, Georga Friedricha Händla, Josepha Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta i Ludwiga van Beethovena – co w dużej mierze zaważyło na kształcie niniejszej publikacji.

Grajter Małgorzata
Łódź 2015
ISBN: 978‑83‑60929‑46‑9
objętość: 274 strony
cena: 35 zł

Sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Badania zrealizowano w ramach grantu przyznanego przez Narodowe Centrum Nauki.

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

Rozdział 1.
Teoria utworu słowno-muzycznego w XVIII wieku

1. Rola słowa i muzyki w osiemnastowiecznych teoriach estetyczno-muzycznych
2. Relacje słowa i muzyki w dziele wokalno-instrumentalnym – aspekt strukturalny
   2.1. Akcent gramatyczny a akcent muzyczny
   2.2. Teoria rytmu muzycznego w XVIII wieku a prozodia antyczna. Versfuß – Klangfuß
   2.3. Intonacja i zjawiska wysokościowe
3. Relacje słowa i muzyki w dziele wokalno-instrumentalnym – aspekt semantyczny
   3.1. Inventio
   3.2. Dispositio
   3.3. Elaboratio
   3.4. Decoratio
4. Wzorcowe opracowanie utworu słowno-muzycznego – podsumowanie

Rozdział 2.
Tekst w twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena – dobór, charakterystyka i zawartość ideowa

1. Wykształcenie i kultura literacka Beethovena
2. Ważniejsi autorzy tekstów do muzyki wokalnej Beethovena
3. Beethovenowskie kryteria doboru tekstów do opracowania muzycznego – próba rozpoznania
   3.1. Odniesienia autobiograficzne i kategoria Selbstidentifizierung
   3.2. Zawartość ideowa tekstów umuzycznionych przez Beethovena
   3.3. Kategorie językowe szczególnie poszukiwane przez Beethovena w tekstach przeznaczonych do opracowania muzycznego
4. Beethoven jako autor tekstów do własnej muzyki

Rozdział 3.
Aspekt strukturalny twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena – prozodia, rytm, interpunkcja

1. Osiemnastowieczny zwrot ku antycznym formom poetyckim. Beethoven i wiersz heksametryczny
2. Hierarchia i sposoby akcentuacji wyrazów w języku niemieckim i w muzyce wokalnej Beethovena
3. Rytm wiersza – interpunkcja – opracowanie muzyczne. Problem wzajemnych zależności
4. Uwarunkowania i konsekwencje Neutextierung – wprowadzania nowego tekstu do istniejącej melodii. Przypadek Erste Liebe / Primo amore i partii wokalnej Fantazji na fortepian, chór i orkiestrę op. 80

Rozdział 4.
Aspekt semantyczny twórczości wokalno-instrumentalnej Beethovena

1. Beethoven i semantyka tonacji
2. Beethoven i figury retoryczno-muzyczne
   2.1. Figury oparte na naśladownictwie wizualnym
   2.2. Figury dźwiękonaśladowcze (Onomatopoeien)
   2.3. Figury ekspresywne (wyrażające uczucia)
3. Sytuacja archetypowa „człowieka wyrwanego z ciemności” – ideowe miejsca wspólne i ich muzyczna interpretacja

Suplement.
Pomiędzy strukturą a semantyką. Integracja formy a związki słowno-muzyczne w cyklach Beethovena: Gellert-Lieder op. 48 i An die ferne Geliebte op. 98

Zakończenie

Słowniczek terminów literackich występujących w tekście

Spis przykładów

Spis tabel

Bibliografia

Indeks nazwisk

Summary

Fragment wstępu:

Zasadniczym celem niniejszej pracy jest zbadanie specyfiki relacji słowno‑muzycznych w twórczości Ludwiga van Beethovena w odniesieniu do opcji estetycznych i praktycznych wskazań dotyczących opracowania utworu słowno‑muzycznego ujętych w osiemnastowiecznym piśmiennictwie muzycznym. Przedmiot badań stanowią zależności pomiędzy słowem a muzyką na poziomie strukturalnym (forma tekstu, rytm, długość sylab, rozkład akcentów) i semantycznym (retoryka muzyczna, semantyka tonacji, symbole, reprezentacja idei w muzyce). Dodatkowym celem badań jest określenie, które z tych aspektów są swoiste, indywidualne dla Beethovena jako twórcy muzyki wokalno‑instrumentalnej i wyróżniają go na tle przyjętych w jego epoce konwencji.
Ponieważ Beethoven nigdy nie napisał traktatu o kompozycji, źródłem informacji na temat jego stosunku do własnej twórczości – w tym wypadku muzyki wokalnej – pozostają: korespondencja, dzienniki oraz zeszyty konwersacyjne, wykorzystane w niniejszej pracy jako źródła pomocnicze. Równocześnie wiedza na temat gruntownego wykształcenia Beethovena w zakresie teorii muzyki, jego znajomości pism oraz traktatów muzycznych i estetycznych sprawia, że przyjęcie za główny punkt odniesienia osiemnastowiecznej teorii muzyki wydaje się najbardziej naturalnym i oczywistym ze sposobów umożliwiających odtworzenie krajobrazu estetycznego epoki, w której pojawiło się zjawisko szczególne – „gottliche Erscheinung”, za jakie uważany był kompozytor. Owo „boskie objawienie” to jednak bynajmniej nie deus ex machina, ale owoc intensywnych przemian kulturowych i światopoglądowych przełomu XVIII i XIX wieku. Fakt, iż Beethoven komponując, niejednokrotnie sięgał po teksty teoretycznomuzyczne, pozwala sądzić, że pozycje te miały pewne znaczenie dla jego rozwoju jako twórcy muzyki. Na ile jednak było ono kluczowe i w jakich celach kompozytor się do tych tekstów odwoływał, pozostaje oczywiście do odrębnej dyskusji.”

Beata Stróżyńska
Łódź 2015
ISBN: 978-83-60929-47-6
objętość: 587 stron
cena: 40 zł

Sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

ZAWARTOŚĆ

Wstęp

1. Miejsce symfonii w europejskiej myśli estetycznej i praktyce kompozytorskiej XVIII wieku
   1.1. Przemiany estetyczne i filozoficzne w kulturze europejskiej XVIII wieku a znaczenie muzyki instrumentalnej
   1.2. Symfonia w ujęciu xviii -wiecznej teorii muzyki
   1.3. Cechy gatunkowe symfonii w twórczości europejskiej
2. Symfonia w XVIII-wiecznej Polsce jako przedmiot refleksji badawczej
   2.1. Sytuacja polityczno-społeczna i kulturalna Rzeczypospolitej w XVIII stuleciu
   2.2. Poglądy na symfonię w dawniejszym polskim piśmiennictwie muzycznym
   2.3. Badania symfonii w XVIII-wiecznej Polsce podejmowane po II wojnie światowej
   2.4. Problemy badawcze, metodologiczne i terminologiczne
3. Repertuar symfonii w XVIII-wiecznej Polsce
   3.1. Źródła i zabytki
   3.2. Twórcy symfonii
4. Symfonia w kulturze muzycznej XVIII-wiecznej Polski
   4.1. Symfonia w środowisku dworskim
   4.2. Symfonia w kontekście kościelnym
   4.3. Symfonia w życiu kulturalnym miast
5. Symfonia kameralna – typ orkiestrowej muzyki koncertowej w XVIII-wiecznej Polsce
   5.1. Cykl symfoniczny
   5.2. Układy formalne poszczególnych ogniw symfonii
   5.3. Instrumentarium i typy faktury instrumentalnej
   5.4. Rola elementów ludowych i narodowych
   5.5. Symfonia kameralna – podsumowanie
6. Symfonia kościelna – lokalny typ liturgicznej muzyki instrumentalnej
   6.1. Kształt utworu i budowa formalna
   6.2. Instrumentarium i faktura instrumentalna
   6.3. Charakterystyczne rozwiązania dźwiękowe i stylistyczne
   6.4. Kompozycje pro processione jako symfonie kościelne
   6.5. Inne utwory w typie symfonii kościelnej

Zakończenie
Bibliografia
Summary

Fragment wstępu:

Teoria, repertuar i cechy stylistyczne symfonii w XVIII-wiecznej Polsce to temat, w ramach którego mieszczą się różne zakresy badawcze, w tym także owa „zaniedbana” historia rodzimej symfonii owego stulecia. Rozprawa obejmuje jednak znacznie szersze spektrum zagadnień, nie ogranicza się do części analitycznej, w której są badane zabytki rodzimej symfoniki z omawianego okresu. W części teoretycznej na podstawie analizy zasobów polskich archiwów oraz ówczesnych wzmianek prasowych została podjęta próba ukazania miejsca i roli tego gatunku na tle życia muzycznego kraju. Celem pracy jest przedstawienie zjawisk, występujących na ziemiach Rzeczypospolitej, w szerokim kontekście europejskim, z uwzględnieniem ówczesnej problematyki filozoficzno-estetycznej oraz teoretyczno-muzycznej.
Punktem wyjścia do wyznaczenia zakresu badań było zdefi niowanie, jakie utwory w świetle ówczesnego piśmiennictwa muzycznego spełniają kryteria gatunkowo-stylistyczne i mogą być zaliczone do grupy symfonii, a także jakie istniały wewnętrzne podziały w ramach tego gatunku. Ścisłe rozgraniczenie poszczególnych rodzajów symfonii na podstawie XVIII-wiecznych traktatów okazało się tak bardzo owocne, iż stało się jednocześnie punktem wyjścia do sformułowania głównej tezy tej pracy o dwutorowym rozwoju rodzimej symfonii; było ono też pomocne w dookreśleniu głównego problemu badawczego, wyznaczając kierunki poszukiwań materiałów źródłowych. Ustalenie możliwie precyzyjnych kryteriów w świetle teorii XVIII-wiecznych stanowiło element niezbędny do przedstawienia ówczesnej praktyki kompozytorskiej oraz wykonawczej. Zasadne wydawało się też omówienie na wstępie cech stylistyczno-gatunkowych konkretnych utworów, to znaczy symfonii, tworzonych w tym czasie w wiodących europejskich centrach muzycznych. Już z pierwszych badań prowadzonych nad zasobami polskich archiwów wynikało jednoznacznie, iż rodzime utwory powstawały przede wszystkim pod przemożnym wpływem ośrodków niemieckojęzycznych, stąd podstawą do rozważań teoretycznych na temat tego gatunku stało się w dużej mierze piśmiennictwo z tych obszarów.

red. Ewa Wojtyga
Łódź 2015
ISBN: 978-83-60929-49-0
objętość: 128 stron
cena: 30 zł

Dofinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Urzędu Miasta Łodzi

ZAWARTOŚĆ

• Od Redakcji
• Note from the Editor
• Martine Jaques-Dalcroze – EMIL JAQUES-DALCROZE – KILKA KOLOROWYCH NUTEK
• Barbara Ostrowska – KSZTAŁCENIE W SPECJALNOŚCI RYTMIKA W AKADEMII MUZYCZNEJ W ŁODZI
• Magdalena Owczarek, Iwona Sztucka – OGÓLNOPOLSKIE SESJE NAUKOWE RYTMIKI ODBYWAJĄCE SIĘ W AKADEMII MUZYCZNEJ W ŁODZI W LATACH 1983–2010
• Barbara Dominiak, Justyna Sobieraj-Bednarek – O CZYM MÓWIĄ NAM LICZBY? Z DZIEJÓW RYTMIKI W ŁODZI
• Grażyna Durlow – RYTMIKA – „OGRÓD ROZLEGŁY”
• DZIENNIK WSPOMNIEŃ