Inspiracje plastyczne w muzyce

Jacek Szerszenowicz
 
Łódź 2012
ISBN:978-83-60929-07-0
objętość: 612 stron
+ wkładka kolorowa 8 stron
 
cena: 40 zł

ZAWARTOŚĆ

Wprowadzenie

Idea rozprawy
Przedmiot badań
Strategia metodologiczna
Dobór i układ przykładów

1. Psychologiczne i artystyczne podstawy twórczości inspirowanej

1.1 Pojęcie inspiracji
1.1.1 Inspiracja a pojęcia i zjawiska pokrewne
1.1.2. Ekfraza i intermedializacja
1.1.3. Inspiracja wielotorowa
1.1.4. Inspiracje deklarowane i domyślne

1.2. Inspiracja w procesie komponowania
1.2.1. Procesy twórcze
1.2.2. Inspiracja a logika muzyczna
1.2.3. Inspiracja a postawy estetyczne

1.3. Zjawisko inspiracji w perspektywie aksjologicznej i ontologicznej
1.3.1. Inspiracja a wartość
1.3.2. Natura bodźca plastycznego
1.3.3. Osadzenie efektu inspiracji w bycie muzycznym

1.4. Strategia i metody badawcze
1.4.1 Topografia obszaru badań
1.4.2. Program i metody badawcze

2. Płaszczyzny „korespondencji” między muzyką i sztukami plastycznymi

2.1. Zbieżności myślenia i postaw twórczych
2.1.1. Aspekty muzyczne w malarstwie
2.1.2. Bodźce wizualne w kreacji muzyki

2.2. Analogie jakościowo-formalne
2.2.1. Rysunek – barwa
2.2.2. Płaszczyzny transformacji

2.3. Czas, przestrzeń, kinestetyka
2.3.1. Czasoprzestrzeń
2.3.2. Aspekty kinestetyczne w muzyce i plastyce

2.4. Środki ekspresji
2.4.1. Pojęcie ekspresji
2.4.2. Treści i akty ekspresji
2.4.3. Środki ekspresji w inspiracji artystycznej

2.5. Przekaz językowy
2.5.1. Inspiracja a status językowy
2.5.2. Znaki i funkcje semantyczne

2.6. Typy komunikatów
2.6.1. Obrazowanie i symbolizacja
2.6.2. Retoryka malarska
2.6.3. Narracja obrazowa i muzyczna
2.6.4. Dyskurs
2.6.5.Obrazowania, narracja i dyskurs jako strategie ekfrazy

3. Inspiracje o charakterze programowym

3.0.1. Poetycko-literacki współczynnik ekfrazy
3.0.2. Przestrzeń hermeneutyczna

3.1. Materiał wizualny i jego reprezentacja w Obrazkach z wystawy M. Musorgskiego
3.1.1. Materiał badawczy
3.1.2. Sposoby transformacji materiału plastycznego w muzyczny
3.1.3. Obrazowanie a dyskurs muzyczny
3.1.4. Konteksty psychologiczne
3.1.5. wartości plastyczne a instrumentacja
3.1.6. Orkiestracja M. Ravela
3.1.7. Orkiestracja L. Stokowskiego
3.1.8. Materia i czasoprzestrzeń w aranżacji elektronicznej I. Tomity
3.1.9. Cykl Musorgskiego w formule suity rockowej
3.1.10. Rekapitulacja
3.1.11. Apendyks: zestawienie opracowań Obrazków z wystaw

3.2. Dwie postawy wobec obrazu symbolicznego: Wyspa umarłych A. Böcklina w interpretacjach S. Rachmaninowa i M. Regera
3.2.1. Obraz zinterioryzowany
3.2.2. Obraz jako element kolekcji

3.3. Przesłanki mistyczne i egzystencjalne w inspiracjach F. Liszta
3.3.1. Legendy franciszkańskie
3.3.2. Legenda o świętej Elżbiecie
3.3.3. Zderzenie cywilizacji
3.3.4. Refleksja egzystencjalna

3.4. Neoretoryka i dyskurs etyczny w symfonii P. Hindemitha Mathias der Maler
3.4.1. Symfonia a opera
3.4.2. Dwie sceny z historii świętej
3.4.3. Legenda – narracja malarska – przekaz muzyczny
3.4.4. Ekspresja a retoryka

3.5. Determinacje psychobiograficzne i kulturowe Poematu symfonicznego M. Karłowicza
3.5.1. Geneza Poematu
3.5.2. Dwa źródła: obraz i legenda
3.5.3. Kompetencje plastyczne Karłowicza
3.5.4. Legenda i źródło historyczne a świadomość kompozytora
3.5.5. Przedstawienie legendy przez S. Bergmana
3.5.6. Muzyczne wzorce i odniesienia
3.5.7. Dramaturgia poematu
3.5.8. Ekspresja i katharsis
3.5.9. Postawa estetyczna Karłowicza
3.5.10. Osobowość artystyczna
3.5.11. Portret charakterologiczny
3.5.12. Osobowość neurotyczna
3.5.13. Rekapitulacja

3.6. Ekfraza za pośrednictwem libretta operowego i baletowego
3.6.1. Artysta w świecie prywatnym
3.6.2. Artysta jako świadek epoki
3.6.3. Świat przedstawiony jako środowisko akcji operowej
3.6.4. Ekfraza legendy za pośrednictwem fresków

4. Transfer wartości artystycznych i cech medialnych

4.1. analogie aspektów artystycznych
4.1.1. Wymiary (format) dzieła
4.1.2. Oddziaływanie oryginału i kopii (reprodukcji)
4.1.3. Koordynanty stylistyczne

4.2. Transfer właściwości mediów artystycznych
4.2.1. Rysunek i grafiak
4.2.2. Fresk
4.2.3. Witraż i mozaika
4.2.4. Relief i rzeźba
4.2.5. Kompozycje przestrzenne
4.2.6. Architektura i przestrzeń architektoniczna
4.2.7. Mapy, plany
4.2.8. Fotografia
4.2.9. Sztuka jubilerska i medalierska, kamienie szlachetne

4.3. Medium a idee w Metopach i Maskach K. Szymanowskiego
4.3.1. Metopa – treść i forma mitu antycznego
4.3.2. Maska jako wygląd i osobowość

4.4. Materialne i duchowe pierwiastki witraży
4.4.1. Konotacje religijne
4.4.2. Efekty kolorystyczne
4.4.3. Wartości symboliczne

4.5. Ekspresja, forma i percepcja dzieł plastycznych w twórczości B. K. Przybylskiego
4.5.1. Rola inspiracji plastycznych w twórczości kompozytora
4.5.2. Grafika muzyczna według grafik o muzyce
4.4.3. Kinestetyka, faktura i kolorystyka
4.5.4. Kompozycja przestrzeni
4.5.5. Percepcja formy
4.5.6. Apendyks: utwory B. K. Przybylskiego inspirowane sztukami plastycznymi

4.6. Autorefleksja stylistyczna w Pożegnaniu z Tooropem L. Zielińskiej
4.6.1. Linearyzm
4.6.2. Przestrzenność

4.7. Adaptacja strategii twórczej W. Strzemińskiego w unizmie muzycznym Z. Krauze
4.7.1. Inicjacaja
4.7.2. Inkubacja
4.7.3. Realizacja
4.7.4. Kompozycje architektoniczne
4.7.5. Dialektyka rozwoju i kryzysu
4.7.6. Historyczny i ontologiczny status unizmu
4.7.7. Perspektywa historiozoficzna

4.8. Inspiracje za pośrednictwem medium filmowego
4.8.1. Film jako płaszczyzna prezentacji sztuki
4.8.2. Filmowa suita obrazów muzycznych

5. Aspekty muzyczne w twórczości plastycznej

5.0.1. Tonacje, nastroje, symbolika
5.0.2. Forma, rytm, kinestetyka
5.0.3. Impresje
5.0.4. Instrumenty i sytuacje muzyczne

5.1. formalna i ideowa interpretacja muzyki w filmach Z. Rybczyńskiego: Plamuz i Orkiestra

5.2. Twórczość Chopina na płótnach J. dudy-Gracza

5.3. Transfer gatunków muzycznych w malarstwie M. K. Čiurlionisa
5.3.1. Kompetencje muzyczne malarza
5.3.2. Konwersja artystyczna
5.3.3. Preludium
5.3.4. Fuga
5.3.5. Cykl sonatowy
5.3.6. Formy muzyczne a symbolizm

5.4. Adaptacja zasad muzyczności w programie odnowy malarstwa W. Kandyńskiego
5.4.1. Wspólny mianownik
5.4.2. Związki synestezyjne i analogie
5.4.3. Idea syntezy sztuk: reinterpretacja Obrazków z wystawy M. Musorgskiego

5.5. Apendyks: K. Malewicz Kubistyczna transformacja skrzypiec

Coda
Bibliografia
Indeks nazwisk
Summary: Music inspired by visual art

FRAGMENT WPROWADZENIA

Pomiędzy wykształconym w XIX wieku modelem inspiracji o charakterze programowym (tematycznym) oraz właściwymi dla wieku XX poszukiwaniami nowych form i zasad artystycznych przebiega główna linia podziału, względem której usystematyzowany został materiał badawczy. Dobierając różnorodne i dobrze udokumentowane przykłady inspiracji, będziemy dążyć do stworzenia na ich podstawie możliwie pełnej typologii i charakterystyki zjawiska. Cykl fortepianowych miniatur Musorgskiego Obrazki z wystawy okazuje się interesującym polem obserwacji, ujawniającym istotne aspekty postępowania twórczego – pierwotny impuls, jego inkubację, włączanie się dodatkowych determinacji… W pozornie jednorodnym cyklu, każda z miniatur stanowi inny model odczytania materiału plastycznego do onomatopei poprzez chwyty retoryczne, symbolizowanie i narrację po czystą sonorystykę. Orkiestracja Ravela oraz inne transkrypcje ujawniają dodatkowe relacje między muzyką a cechami dzieła plastycznego ją inspirującego. Pogłębione studia nad innymi kompozycjami ukazują je jako efekt współgrania subiektywnych i obiektywnych przesłanek inspiracji.