PAWEŁ KLECKI – MUZYKA ZAPOMNIANA, ALE NIEUTRACONA

 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyczny ślad”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

 
Niniejszy album CD Paweł Klecki – muzyka zapomniana, ale nieutracona zawiera nie tylko pierwsze polskie nagrania pieśni Pawła Kleckiego, ale przede wszystkim prapremierową rejestrację zbioru wszystkich jego utworów na głos solowy i fortepian, łącznie z tymi, których dotychczas nie wydano ani wykonywano.
Klecki był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli muzyki klasycznej urodzonych w Łodzi, obok takich postaci jak Artur Rubinstein, Aleksander Tansman czy Grażyna Bacewicz. W okresie międzywojennym rozwinął działalność kompozytorską cieszącą się szczególnym uznaniem w Niemczech, czego dowodem były liczne wykonania jego dzieł w prestiżowych salach koncertowych. Zmuszony do emigracji po 1933 r. przebywał we Włoszech i w ZSRR, a następnie w Szwajcarii, gdzie osiadł na stałe. W następnych latach zyskał światową sławę jako dyrygent, współpracując m.in. z orkiestrami Berliner Philharmoniker, Wiener Philharmoniker i Concertgebouw i występując z artystami tej miary, co Yehudi Menuhin, Maurizio Pollini czy Dietrich Fischer-Dieskau.
Po dojściu nazistów do władzy muzyka Kleckiego, jako kompozytora pochodzenia żydowskiego, została w N iemczech oficjalnie potępiona i zakazana, zaś materiały nutowe wraz z matrycami służącymi do ich drukowania skazano na zniszczenie. Przez wiele lat jego utwory uchodziły za zaginione, jednak okazało się, że wszystkie przetrwały w nienaruszonym stanie. Co pewien czas pojawiają się nagrania i wykonania koncertowe owych dzieł, ale wobec wysokich walorów artystycznych muzyki Kleckiego należy uznać, iż dzieje się to zdecydowanie zbyt rzadko.
W Polsce, mimo udanych prób przypomnienia dorobku kompozytora, duża część jego utworów nadal pozostaje prawie nieznana, nawet w profesjonalnym środowisku wykonawców i muzykologów. Próbę wypełnienia tej istotnej luki w obrazie kultury polskiej dwudziestolecia międzywojennego stanowi prezentowany album.
Jednym z ważnych aspektów zrozumienia fenomenu twórczości Kleckiego jest poznanie jego dzieł na głos i fortepian, pełniących istotną rolę w muzycznym rozwoju kompozytora. Świat dźwiękowy jego pieśni, pisanych głównie w latach 1923-1926, pełen jest różnorodnych nastrojów i ujęć poetyckiego tematu. Wachlarz środków wyrazu przedstawia się tu nad wyraz szeroko. Kompozytor czerpie pełną garścią ze zdobyczy późnych romantyków niemieckich (Brahms, Reger, R. Strauss); nietrudno też dostrzec związki z nowszą muzyka francuską (Debussy) czy rosyjską (Skriabin, Rachmaninow). Nie oznacza to jednak epigonizmu, lecz raczej indywidualne i kreatywne nawiązanie do idei muzycznych poprzedników. Bezcennym źródłem wiedzy na temat założeń artystycznych Kleckiego jest jego wypowiedź dla łódzkiego dziennika „Ilustrowana Republika” z 1926 roku, w której kompozytor deklaruje się jako wyznawca muzyki absolutnej, nawiązujący do tradycji Bacha, Beethovena i Brahmsa, podążający wszakże własną drogą. Interesująco opisuje także swój proces twórczy: „Idee muzyczno-psychologiczną noszę w sobie i przetrawiam ją, dopóki (...) cały utwór, nie tylko w zarysie, ale i w szczegółach pewnych siedzi mi w głowie. I wtedy dopiero biorę pióro do ręki”. […]

~Adam Manijak

 

ZAWARTOŚĆ WYDAWNICTWA

 
CD 1

VIER LIEDER Op. 2 — CZTERY PIEŚNI op. 2 (1923)

1. I Nebel(Lenau)
2. II Trost (Storm)
3. III Schliesse mir die Augen beide (Storm)
4. IV Bitte (Lenau)

DREI NACHTGESÄNGE Op. 3 — TRZY ŚPIEWY NOCNE op. 3 (1923)

5. I Nachts (Eichendorff)
6. II Nacht für Nacht (Dehmel)
7. III Winternacht (Lenau)

LIEDER AUS EINER KLEINEN STADT Op. 5 — PIEŚNI Z MAŁEGO MIASTA op. 5 (1923)

8. I Mirakel (Wolfensberger)
9. II Brunnensang (Wolfensberger)
10. III Sterne (Wolfensberger)
11. IV Erwartung (Wolfensberger)

DREI GESÄNGE Op. 6 — TRZY ŚPIEWY op. 6 (1923)

12. I Requiem (Meyer)
13. II Sehmsucht (Roelli)
14. III Blätterfall (Leuthold)

LIEDER DER SEHNSUCHT Op. 8 — PIEŚNI TĘSKNOTY op. 8 (1924)

15. I Märchen (Falke)
16. II Du (Huch)
17. III Sehmsucht (Schlaf)

FÜNF LIEDER Op. 10 — PIĘĆ PIEŚNI op. 10 (1924)

18. I Frauenhand (Storm)
19. II Melancholie (Frey)
20. III An die Liebe (Jacobi)
21. IV Auf deine Stufen (Frey)
22. V In Nächten, wo der Schlaf mich flieht... (Malybrock-Stieler)

 
CD 2

DREI GESÄNGE Op. 11 — TRZY ŚPIEWY op. 11 (1924)

1. I Der tote Park (Omankowski)
2. II Junger Wald (Frey)
3. III Herbstnacht (Roelli)

ACHT LIEDER Op. 15 — OSIEM PIEŚNI op. 15 (1926)

4. I Sommernächte (Roelli)
5. II Wo hast du all die Schönheit hergenommen (Huch)
6. III Wo du gehst (Lucka)
7. IV In jeder Nacht (Lucka)
8. V Tiefgelbe Rosen (Roelli)
9. VI Bestimmung (Huch)
10. VII Über ein Grab (Münchhausen)
11. VIII Auf dem Turm (Lucka)

PIEŚNI NIE WYDANE

12. Heiweh (Lienert) (1939)
13. Schä-Ko (anonim)
14. Er und Sie… (anonim)

 

• reżyser nagrania – Krzysztof Sztekmiler
• strojenie fortepianu – Marcin Kawczyński
• projekt graficzny – Kasia Worpus-Wrońska (Grafixpol)
  Identyfikacja graficzna będąca inspiracją do stworzenia projektu okładki płyty powstała dla Muzeum Miasta Łodzi w ramach obchodów łódzkiego Roku Pawła Kleckiego.