Koncert PETRUCCI ET CONSORTES

z cyklu KLAWESYN I MUZYKA DAWNA

30 października 2024, środa, godz. 18.15
Sala Balowa, Pałac Akademii Muzycznej w Łodzi, ul. Gdańska 32
wstęp wolny

 
wykonawcy:

• Katarzyna Bienias – sopran
• Magdalena Pilch, Marek Nahajowski – flety renesansowe
• Judyta Tupczyńska – fidel
• Justyna Młynarczyk – viola da gamba
• Henryk Kasperczak – lutnia

 
program:

• Josquin des Prés (ok. 1450-1521) – Adieu mes amours
• Jacob Obrecht (ok. 1458-1505) – Rompeltier
• Anonim – Je ne fay plus
• Jean Japart (XV/XVI w.) – Si congié pris
• Josquin des Prés – Bergerette savoyenne
• Heinrich Isaac (ok. 1450-1517) – La morra
• Anonim – Dit le Burguygnon
• Marchetto Cara (ok. 1465-ok. 1525) – Ohimè il cor, ohimè la testa
• Marchetto Cara – Non è tempo d’aspettare
• Marchetto Cara – O mia cieca e dura sorte
• Marchetto Cara – Io Non Compro Più Speranza
• Jacob Obrecht – Tandernaken, al op den Rijn
• Josquin des Prés – In te Domine speravi
• Bartolomeo Tromboncino (ok. 1470-ok. 1535) – Gli occhi toi m`han posto in croce
• Michele Pesenti (ok. 1470-1524) – Dal lecto me levava per servir el Signor
• Rossinus Mantuanus (XV/XVI w.) – Liru-bililiru

 
Źródła:

• Harmonice Musices Odhecaton. Canti A (1501)
• Frottole. Libro Primo (1504)
• Frottole. Libro secondo (1504)

 
kierownictwo artystyczne – Magdalena Pilch, Marek Nahajowski

 

PETRUCCI ET CONSORTES

Osobę Ottaviano Petrucciego (1466-1539), twórcę i właściciela jednej z pierwszych wielkich oficyn wydawniczych, większość współczesnych muzyków kojarzy z … Internetem, a w szczególności bazą nut sygnowaną jego nazwiskiem, zawierającą olbrzymią ilość zeskanowanych przez biblioteki rękopisów i starodruków. Chociaż to nie Petrucci jako pierwszy opracował sposób drukowania nut (palmę pierwszeństwa dzierży Ulrich Han i jego Missale Romanum opublikowane w 1476 roku), wydawane przezeń antologie dzieł najważniejszych kompozytorów epoki podbiły rynki europejskie. A pierwszą z nich stanowił Harmonice Musices Odhecaton, czyli jak głosi tytuł, sto pieśni muzycznie zharmonizowanych, opublikowany w 1501 roku. Kolejne dwa tomy ukazały się w ciągu najbliższych kilku lat. Trzon repertuaru wszystkich trzech tomów tworzą chansons oraz (w mniejszym stopniu) motety burgundzkich i franko-flamandzkich mistrzów polifonii II połowy XV wieku (od Gilesa Binchois do Josquina des Prés). Fakt opublikowania ich bez tekstu słownego sugerować może, że wydawca planował przeznaczyć zbiór do wykonań czysto instrumentalnych.

Na program koncertu składają się utwory zaczerpnięte zarówno z Odhecatonu jak i innych druków Petrucciego z początku XVI stulecia, a w szczególności zbiorów frottoli, których prosta struktura i często taneczny charakter stanowić będą swoisty kontrapunkt dla wyrafinowanej, „północnej” polifonii. Jednak zarówno chansons jak i frottole, co charakterystyczne zwłaszcza dla muzyki powstałej przed 1600 rokiem, nie stanowią zamkniętych form. Rola wykonawcy jest tu nieporównanie istotniejsza niż w przypadku utworów barokowych, czy klasycznych: trzeba nie tylko samodzielnie określić instrumentację, ale w wielu przypadkach stworzyć aranżację, a nawet zadecydować o samym materiale muzycznym wybierając miejsca zastosowania akcydencji. Obsada wykonawcza inspirowana jest składami instrumentalnymi typowymi dla II połowy XVI wieku, w których brzmienie zespołu tworzą różnego rodzaju instrumenty strunowe i dęte o cichym idelikatnym brzmieniu – viola da gamba, fidel, wirginał, flety – grające razem, bądź towarzyszące wersjom wokalnym utworów.

 

 
KATARZYNA BIENIAS

Edukację muzyczną rozpoczęła od nauki gry na fortepianie w wieku 8 lat. Jest absolwentką PSM I i II st. w Łodzi, którą ukończyła pod kierunkiem prof. Zbigniewa Lasockiego. Studia w Uniwersytecie Muzycznym im. F. Chopina w Warszawie ukończyła z wyróżnieniem w klasie śpiewu klasycznego ad. Jolanty Janucik. Jako stypendystka programu Erasmus, doskonaliła swój warsztat wokalny pod okiem wybitnych śpiewaków oraz pedagogów z Włoch m.in. u prof. Gabrielli Munari i Elisabetty Andreani. Uczestniczyła w licznych kursach wokalnych prowadzonych przez muzyków i śpiewaków wielkiego formatu jak Ingrid Kremling, Christian Elssner czy Bobby McFerrin. Jest laureatką drugiej nagrody międzynarodowego konkursu wokalnego w Legnago (Włochy).
Zadebiutowała na deskach Warszawskiej Opery Kameralnej w przedstawieniu „L’amante di tutte” B. Galuppiego. Współpracuje z wieloma instytucjami kulturalnymi t.j. Teatr Polski w Warszawie, Filharmonia Narodowa, Operetka im. Jana Kiepury w Warszawie oraz zespołami: Ars Chori, Il Tempo, La Tempesta, ProModern, Gradus ad Parnassum, Ars Nova, Filatura di Musica. Wielokrotnie udzielała swojego głosu na potrzeby nagrań studyjnych na płyty (m.in. Śpiewniki” wyd. przez Muzeum Powstania Warszawkiego) oraz do filmów („Jan Paweł II. Szukałem Was”, „Bitwa Warszawska 1920”, „Papusza”). Nagrała płytę z pieśniami Macieja Małeckiego (partia fortepianu). Współpracowała w roli korepetytora z aktorami Teatru Narodowego, Centralnego Basenu Artystycznego oraz Studia Teatralnego Koło. Jako solistka koncertuje w kraju i za granicą. Jej repertuar obejmuje szeroki zakres utworów: od renesansu po muzykę współczesną.

 
MAGDALENA PILCH

W 1997 roku ukończyła studia w klasie fletu Grzegorza Olkiewicza w Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego we Wrocławiu. W 2002 roku ukończyła studia podyplomowe w klasie fletu traverso prof. dr Linde Brunmayr – Tutz w Staatliche Hochschule für Musik w Trossingen (Niemcy). Od 2009 roku jest zatrudniona w Akademii Muzycznej im G. i K. Bacewiczów jako pedagog prowadzący klasę fletu traverso. Od 2018 roku współpracuje również z Akademią Muzyczną im. K. Szymanowskiego w Katowicach w Katedrze Klawesynu i Historycznych Praktyk Wykonawczych. W 2024 roku uzyskała tytuł profesora sztuki w dyscyplinie sztuki muzyczne.
Magdalena Pilch gra na fletach renesansowych, barokowych, klasycznych i romantycznych. Jest założycielką jedynego działającego obecnie w Polsce konsortu poprzecznych fletów renesansowych La Viva Fiamma i współzałożycielką zespołu muzyki dawnej Filatura di Musica. Od 2013 roku pełni funkcję redaktora naczelnego półrocznika naukowo – artystycznego „Notes Muzyczny” (notesmuzyczny.pl) wydawanego przez AM w Łodzi. Jest autorką polskich przekładów dwóch ważnych historycznych szkół fletowych: J.-M. Hotteterre Zasady gry na flecie poprzecznym, flecie podłużnym i na oboju, red. M. Nahajowski (Łódź 2013) i J. G. Tromlitz Szczegółowa i gruntowna szkoła gry na flecie (Łódź 2018), a także twórczynią pierwszej polskiej profesjonalnej strony poświęconej fletom poprzecznym w kontekście historycznych praktyk wykonawczych (flettraverso.pl).

 
MAREK NAHAJOWSKI

Urodzony w 1979 roku teoretyk muzyki i muzyk grający na kopiach historycznych instrumentów dętych drewnianych (flet podłużny, szałamaja); ukończył z wyróżnieniem studia w zakresie teorii muzyki pod kierunkiem Ryszarda Daniela Golianka (Łódź 2003) oraz fletu podłużnego w klasie Tomasza Dobrzańskiego (Wrocław 2007); od 2010 roku adiunkt w Katedrze Teorii Muzyki w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, gdzie prowadzi przedmioty związane z praktyką wykonawczą muzyki baroku, historią teorii muzyki i praktyki kompozytorskiej, a od 2011 roku także klasę fletu podłużnego. Za pracę poświęconą sonatom fletowym Johanna Joachima Quantza (wyd. Łódź 2013) trzymał nagrodę główną w prestiżowym Konkursie im. Ks. Prof. Hieronima Feichta. W 2019 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego (teoria muzyki) na podstawie rozprawy o historiografii muzyki w XVIII wieku.
Zainteresowania naukowe Marka Nahajowskiego koncentrują się na estetyce muzycznej i praktyce wykonawczej średniowieczna, renesansu i baroku, hermeneutycznej interpretacji dzieł wokalnych oraz esperanckiej kulturze muzycznej. Jako instrumentalista występował z wieloma zespołami muzyki dawnej, m.in. Il Tempo, Ars Cantus, Concerto Polacco, Royal Baroque Ensemble, Filatura di Musica. Marek Nahajowski jest również zapraszany jako gościnny wykładowca kursów interpretacji muzyki dawnej. W 2014 roku ukazała się jego płyta solowa poświęcona fantazjom fletowym Georga Philippa Telemanna (RecArt 0009), a w 2018 – suitom Josepha Bodina de Boismortiera (RecArt 0026).

 
JUDYTA TUPCZYŃSKA

Urodziła się w Częstochowie, gdzie ukończyła Państwowe Liceum Muzyczne w klasie skrzypiec. Jest absolwentką warszawskiej Akademii Muzycznej im. F. Chopina, w której zdobyła dyplom z wyróżnieniem na Wydziale Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki. Równocześnie uczyła się gry na skrzypcach barokowych u Agaty Sapiechy w Międzywydziałowym Studium Muzyki Dawnej. Ukończyła podyplomowe studia w Scholi Cantorum Basiliensis w Bazylei w klasie skrzypiec barokowych Chiary Banchini. Doskonaliła swoje umiejętności interpretacji muzyki średniowiecza, renesansu i baroku na międzynarodowych kursach mistrzowskich. Wykonuje muzykę dawną na historycznych instrumentach smyczkowych koncertując w Polsce i za granicą jako solistka, kameralistka, koncertmistrz i muzyk orkiestrowy. Jako solistka ma w swoim repertuarze utwory od XIII do XVIII wieku. Swoją interpretację muzyczną opiera na gruntownej wiedzy odnośnie historycznych praktyk wykonawczych. Współpracuje z renomowanymi zespołami, m. in. Il Tempo, Concerto Polacco, Arte dei Suonatori, Capella Cracoviensis, La Tempesta, Ensemble Barocum, Academia Montis Regalis, Il Complesso Barocco, l’Orchestra Barocca della Mitteleuropea (Włochy), Haydn Sinfonietta Wien (Austria), Les Ambassadeurs (Francja), Brevis Consort (Litwa), Weser Rennaisance Bremen (Niemcy). Jest współzałożycielem zespołu Filatura di Musica oraz założycielem i kierownikiem artystycznym zespołu Musarion. Ma na swoim koncie liczne nagrania radiowe i fonograficzne, m.in. Lekcje Starego Przymierza (Brossard, de la Guerre, Mondonville) z Ensemble Barocum czy Canzony znane i nieznane (Jarzębski, Tabulatura pelplińska) z zespołem Filatura di Musica (płyta nominowana do nagrody Fryderyk). Pracuje również jako pedagog, prowadząc kursy interpretacji muzyki dawnej, m.in. w ramach Międzynarodowej Letniej Akademii Muzyki Dawnej. Od 2011 prowadzi klasę skrzypiec barokowych i altówki barokowej w Akademii Muzycznej w Łodzi, obecnie na stanowisku adiunkta.

 
JUSTYNA MŁYNARCZYK

Urodziła się w Katowicach. Dawniej wiolonczelistka, obecnie gambistka, pedagog, doktor sztuk muzycznych. Od 2013 roku prowadzi klasę violi da gamba oraz kameralistyki w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. Jest absolwentką Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie wiolonczeli Piotra Janosika oraz Conservatoire de Musique w Grenoble (Francja) w klasie violi da gamba Christine Plubeau i Akademii Muzycznej w Krakowie w klasie violi da gamba Marcina Zalewskiego. Ukończyła także Szkołę Aktorską Lart Studio w Krakowie. Współpracuje z czołowymi polskimi zespołami wykonującymi muzykę dawną w nurcie Historically Informed Performance, m.in. z: {oh!} Orkiestra Historyczna, Capella Cracoviensis, Vasa Consort, Ars Cantus, Filatura di Musica, Consortium Sedinum. Jako kameralistka brała udział w nagraniach kilkunastu płyt, w tym nominowanej do nagrody Fryderyk 2021 płyty zespołu Filatura di Musica Canzony znane i nieznane. Tabulatura pelplińska. Prowadzi badania nad życiem i twórczością Monsieur de Sainte Colombe. Specjalizuje się w wykonawstwie muzyki francuskiej drugiej połowy XVII wieku, a także tłumaczeniach XVII-wiecznych francuskich traktatów związanych z tematyką violi da gamba. Współpracuje z kompozytorem Wojciechem Stępniem konsultując i prawykonując jego utwory gambowe. Wraz z mężem Piotrem tworzy duet viol JKM ensemble. Lubi kawę, stare chaty i rodzinne wyprawy do lasu.

 
HENRYK KASPERCZAK

Lutnista, absolwent Królewskiego Konserwatorium w Hadze w klasie lutni Toyohiko Satoh i Akademii Muzycznej w Krakowie oraz muzykologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Adiunkt w Akademii Muzycznej w Poznaniu. Współpracuje z Warszawską Operą Kameralną oraz Stowarzyszeniem Dramma Per Musica będąc członkiem orkiestr i składów Basso Continuo. Autor książki Lutnia renesansowa dawniej i dziś. Synteza stylów, form i środków wykonawczych w twórczości Toyohiko Satoh. Aktywnie działa wśród młodzieży współtworząc Festiwal Lutniowy Najkrótsza noc Wojciecha Długoraja w Gostyniu i Międzynarodowy Festiwal Kultury Dawnej w Malborku. Przewodniczący jury i współorganizator Konkursu Muzyki Dawnej dla młodzieży w Malborku. Współorganizator i akompaniator na Międzynarodowym Konkursie Wokalnym Muzyki Dawnej Canticum Gaudium w Poznaniu. Grając na instrumentach historycznych uczestniczy również w działaniach muzyki współczesnej i rozrywkowej; w formacjach Amaryllis i Pospolite Ruszenie łączy muzykę dawną z rokiem progresywnym; współpracując z Jackiem Kowalskim, Mirosławem Czyżykiewiczem i Bartkiem Marusikiem wprowadza lutnie w świat współczesnej piosenki z tekstem literackim.